Uzay çöpleri Dünya’ya nasıl düşüyor?

Geçtiğimiz günlerde, Uluslararası Uzay İstasyonu’na (ISS) ilişik, 21 Mart 2021 senesinde misyonunu tamamladığı için boşluğa bırakılan ve dokuz bataryadan oluşan bir paletin kontrolsüz bir yörüngede uzun vakit seyrettikten sonrasında tahminen 8 Mart’ta atmosfere giriş yapacağı belirtilmişti. 2.6 ton ağrılığındaki batarya paleti sonrasında dünyanın atmosferine girerek alev alıp Atlantik Okyanusu’na düşmüştü. Bilimsel araştırmalara gore feza atıklarının yada kullanması biten parçaların bir çok çoğu zaman denize düşüyor. Uzay çöpü düşme riski ne kadar yüksek? ISS’e ilişik laf mevzusu batarya mekanizmasının “organik yörüngesi” eksi 51,6 aşama güney, 51,6 kuzeydi. “Doğal mahrek” kavramıyla kastedilen ise objenin kontrolsüz halde hareket etmesi, şu demek oluyor ki bir bilgisayar yahut insan tarafınca yönlendirilmemesi. Uydu yada feza araçlarından değişik olarak ISS’ten ayrılan eski akülerin uzaktan hareket ettirilmesi, yönlendirilmesi olası değil. Bu nedenle laf mevzusu objelerin havada mı parçalanacakları yoksa yere mi çarpacağı mevzusunda kati bir öngörüde bulunmak zor. Peki bu objeler insanoğlu için bir korku oluşturuyor mu? Uzay çöplerinin düşme ihtimaline karşı tedbir alınabilir mi? DW bu suali Almanya Sivil Savunma ve Afet Yardımı Dairesi’ne sordu. Uzay çöpüne karşı tedbir almasının zor bulunduğunu belirten Kurum, insan yaşamı için tehlikenin minimal bulunduğunu, atmosfere girmesi beklenen cisimlerin yakından izlendiğini kaydetti.

Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) verilerine gore derhal derhal her hafta uzayda kontrolsüz halde dolaşan atıklar atmosfere giriş yapıyor. Ancak 1960’lı yıllardan bu yana feza atıkları ile bağlantılı olarak kayda geçen olaylarda artış kaydediliyor. 1960-2000 arası yılda ortalama 500 parça yeryüzüne ulaşırken son yıllarda bunların sayısında epey artış görülüyor. ESA’nın verilerine gore 2022 senesinde 2 bin 500 kadar obje uzaydan yeryüzüne ulaştı. Yere ne tür feza atıkları düşüyor? Uzaydaki çöp genel anlamda oldukca kattan oluşan meydana getirilen füzelerin üstündeki kapsüllerden, fırlatma sırasındaki ateşlemeyle oluşan patlamada ayrılan kısımlardan yada akü şeklinde yakıt bölümlerindeki parçalardan oluşuyor. Uzaya gönderilen uydular ile uydu denemelerinden geriye kalan malzemeler de artan halde uzayda atık varlığına yol açıyor. En oldukca atık kalıntısına yahut hurdaya yol açanlar ise uydular. Uydular en düşük mahrek mesafesinden en yükseği olan 2 bin kilometreye kadar bir yörüngede dolaşımda oluyor. Bu cisimler genel anlamda yerkürenin gözlemi amaçlı kullanılıyorlar. Uzay atıklarındaki artışa ancak kaza ve çarpışmalar yol açmıyor. Uzaya gönderilen araçların kimi bölümleri bir müddet sonra gereksinim duyulmadığı yada ömrünü tamamladığı için feza boşluğuna bırakılıyor.

Uzay çöpü zehirli mi? Uzay çöpü zehirli maddeler de içerebiliyor. Uzay Arkeloğu ve Uzay Atıkları Uzmanı Alice Gorman, feza araçlarının kimi yakıtlarının zehirli bulunduğunu söylüyor ve hidrazini misal veriyor. Berilyum ve magnezyumun da kullanıldığını kaydeden Gorman, bunların alaşım olarak değerlendirildiklerini belirterek “Özellikle berilyum fazlaca rahatsız edici” diyor. Uzay atıklarının çoğu zaman denizlere inmesi nedeniye fazlaca sayıda uzman denizlerin kirlenmesi mevzusunda da epeydir endişeli. Gorman`a bakılırsa bu alan maalesef hemen hemen yeterince inceleme yapılmadığından feza atıklarının denizlere tesiri tam olarak bilinmiyor. Uzay çöpü çarpması riski ne kadar? Uzmanların hesaplamalarına bakılırsa yıldırım çarpması ihtimali, uzaydan gelen bir cismin kafamıza çarpası ihtimalinden 65 bin defa daha yüksek. Evde bir kaza transfer ihtimali ise ondan 1,5 milyon defa daha yüksek. Bir meteorun çarpmasıyla ölme ihtimali de uzaydan düşen bir parçayla yaralanmadan tekrar kat kat daha fazla.

Kaynak: https://www.donanimhaber.com/harici-baglanti?url=https%253a%252f%252fwww.dwturkce1.com%252ftr%252fuzay-%2525C3%2525A7%2525C3%2525B6pleri-d%2525C3%2525BCnyaya-nas%2525C4%2525B1l-d%2525C3%2525BC%2525C5%25259F%2525C3%2525BCyor%252fa-68559286