Türkiye`nin ilk astronotu Alper Gezeravcı’nın ülkenin insanlı ilk feza görevinde gerçekleştirdiği “Uzay Görevleri için Mikroalgal Yaşam Destek Üniteleri” (Uzman) deneyinin neticeleri açıklandı. Uzman deneyiyle mikroalglerin, yerçekimsiz ortamda zenginleştirilmiş karbondioksiti oksijene çevirilmiş olduğu kanıtlandı. Boğaziçi Üniversitesi Çevre Bilimleri Enstitüsü Doktor Öğretim Üyesi Berat Haznedaroğlu’nun liderliğinde hazırlanan ve mikroalg türlerinin karbondioksit soruşturma performanslarının ve oksijen üretim kabiliyetlerinin belirlenmesini amaçlayan “UzMAn” deneyine ilişik örnekler geçtiğimiz hafta dünyaya ulaştı. Uzaydaki ömür yardımcı sistemleri için çok önemli Yapılan araştırmalarda alglerin yerçekimsiz ortamda, kapalı mekanlarda bulunandan 3 ila 5 kat daha çok karbondioksiti oksijene dönüştürme kabiliyetine haiz olduğu tespit edildi. Deney kapsamında ortaya konan bu sonuç, uzayda ömür yardımcı sistemlerinin geliştirilmesi ve uzun soluklu feza misyonlarında astronotların gereksinim duyduğu oksijenin sağlanması açısından ehemmiyet taşıyor.
TÜBİTAK MAM ve İstanbul Medeniyet Üniversitesinden 8 bilim insanının yer almış olduğu gözlem düzeneğinin hazırlanmasına TÜBİTAK Uzay Enstitüsü de yardımcı sağladı. Uluslararası Uzay İstasyonu`nda (ISS) meydana gelen deneyde ikisi kutuplardan izole edilen, biri ise hem tatlı bununla beraber tuzlu suda yaşayabilen 3 değişik türde mikroalg kontrol edildi. Yosunları birazcık daha zorlamak ve daha ilkin yapılmamış bir emek vermeyi ortaya koyabilmek için proje paydaşlarından TÜBİTAK MAM`daki araştırmacıların geliştirdiği bir karbondioksit zenginleştirme ünitesinin de deneye eklendiği belirtildi. Bu eklemeyle milyonda 500 ünite benzer biçimde bulunan karbondioksit seviyesi milyonda 2 bin, 2 bin 500 birime kadar çıkartıldı. Haznedaroğlu, yapmış olduğu açıklamada elde ettikleri verilerde bu seviyelerdeki karbondioksitin ortalama 3`te 1 kadar azaldığını gözlemlediklerini aktardı: “Reaktörlerimiz toplamda 30 mililitrelik minik reaktörlerdi ve dolu sistemleriyle birlikte oksijene çevirme performansının aslına bakarsak oldukça bulunduğunu söyleyebiliriz. UzMan deneyiyle birlikte hava iyileştirmede yosunlarımızı kullanabileceğimizi kanıtlamış olduk.” “3 mürettebatın 1 günde tükettiği karbondioksitin tamamını oksijene çevirebilir” Haznedaroğlu, “Yeterli ölçeklendirildiğinde orta boy bir mikroalg reaktörü aslına bakarsak 3 mürettebatın 1 günde tükettiği karbondioksitin tamamını oksijene çevirebilecek potansiyele haiz, çalışmalarımız bunu gösteriyor.” ifadelerini kullandı. Esasında biyoloji, feza araştırmaları ve yolculukları için yaşamsal öneme haiz oldukça kıymetli bir bilim dalı. Bilindiği suretiyle ISS`teki karbondioksiti oksijene çeviren sistemler fizyolojik ve mekanik sistemler. Mekanik sistemler hem ağır bununla beraber bakıma muhtaç oluyorlar. Üstelik derin uzayda bu sistemlerin arızalanma riski de bulunuyor. Dolayısıyla planlan Ay, Mars vb. kolonilerde mekanik sistemlerin yerine organik sistemlerin kullanması araştırılıyor. O yüzden yosunların kendi haline büyüyebilen, yenilenebilir sistemler olmaları mühim bir kazanç. Deney, besin üretimi için de mühim UzMAn deneyiyle aslına bakarsak birden fazla amaçları olduğuna değinen Haznedaroğlu, antioksidanları, Omega-3’leri, vitaminleri olan, bağışıklık sistemini kuvvetlendiren ve astronotların oradaki enerji ihtiyacını sağlayabilecek fonksiyonel besin üretimi için de alglerin kullanılabileceğini ortaya koyduklarını kaydetti. Halihazırda gözlem üstündeki incelemeler devam ediyor. Deneyin ikinci aşamasında, algler metabolik olarak incelenecek.
Kaynak: https://www.aa.com.tr/tr/yesilhat/bilim/alper-gezeravcinin-uzayda-gerceklestirdigi-mikroalg-deneyinden-ilk-sonuc-alindi/1822558
